Luật sư NGUYỄN TRẦN BẠT: "Tôi cho rằng
tất cả những sự quan tâm cũng như sự bi quan về nền kinh tế được thể
hiện bởi các lãnh đạo cấp cao trong phiên thảo luận của Thường vụ Quốc
hội vừa rồi có lẽ là hơi chậm so với đòi hỏi của thực tế. Tình hình kinh
tế đúng là khó khăn thật. Trong một bài trả lời phỏng vấn báo Đại Đoàn
Kết, tôi đã nói rằng tôi thông cảm đến chi li cái khó khăn mà Chính phủ
đang phải gánh. Khó khăn này không nói ra được, không kêu lên được…Sản
xuất không phát triển được thì lấy đâu ra phương tiện để giải quyết vấn
đề lao động thất nghiệp, và không giải quyết được vấn đề thất nghiệp thì
lấy gì mà giải quyết sức mua."
Điều hành vĩ mô là một khái niệm khoa học, không phải là một thuật ngữ chính trị
Tôi cho rằng, tất cả những sự quan tâm cũng như sự
bi quan về nền kinh tế được thể hiện bởi các lãnh đạo cấp cao trong
phiên thảo luận của Thường vụ Quốc hội vừa rồi có lẽ là hơi chậm so với
đòi hỏi của thực tế. Tình hình kinh tế đúng là khó khăn thật. Trong một
bài trả lời phỏng vấn báo Đại Đoàn Kết, tôi đã nói rằng tôi thông cảm
đến chi li cái khó khăn mà Chính phủ đang phải gánh. Khó khăn này không
nói ra được, không kêu lên được. Điều hành vĩ mô là một khái niệm khoa
học, nó không phải là một thuật ngữ chính trị để nói một cách đơn giản
trên các phương tiện truyền thông. Điều hành vĩ mô là một loại hoạt động
xã hội, một loại công nghệ chỉ đạo sự dao động, chuyển động của một cơ
cấu đã được thiết kế và chuẩn bị phù hợp với các công cụ điều tiết vĩ
mô.
Nền kinh tế không theo những nguyên tắc sẵn có trên thế giới
Tôi cho rằng chúng ta có một nền kinh tế khó điều
hành vĩ mô theo quy luật của nhiều nền kinh tế trên thế giới, bởi vì nền
kinh tế của chúng ta được thiết kế, được sắp đặt hoàn toàn không theo
những nguyên tắc sẵn có trên thế giới. Cho nên nó không phải là một thực
thể có thể điều hành bằng những công cụ phổ quát trên thế giới. Người
ta điều hành vĩ mô một nền kinh tế là điều hành bằng chính sách tiền tệ
và chính sách tài khóa, thông qua các công cụ như tỷ giá, lãi suất,
thuế, kiểm soát đầu tư công, chi tiêu công… Những công cụ như vậy không
ứng dụng được trong điều kiện nền kinh tế của chúng ta, vì nền kinh tế
của chúng ta không được sắp đặt, không được thiết kế phù hợp với các
công cụ vĩ mô ấy. Ví dụ, chúng ta dùng công cụ điều tiết vĩ mô là lãi
suất chẳng hạn. Lãi suất nhiều lúc lên tới hơn 20%, vượt mọi ranh giới
lãi suất thông thường mà các đồng tiền trên thế giới phải chịu đựng.
Trong các sự vật có hai loại trạng thái đàn hồi được và không đàn hồi
được. Có những vật tác động vào nó nhưng sau đó không tác động nữa thì
nó vẫn có thể quay trở về dạng ban đầu. Còn có những vật tác động vào
nó và sau đấy dừng lại thì nó không thể quay trở về dạng ban đầu được
nữa. Nền kinh tế của chúng ta không phải là một cấu trúc đàn hồi, vì thế
không tác động bằng các công cụ vĩ mô thông thường được.
Thật ra có vẻ như chúng ta cũng chưa hiểu nhiều về
các công cụ, các chính sách vĩ mô. Ví dụ, trên thực tế chúng ta không có
nền công nghiệp đúng nghĩa, kể cả công nghiệp phụ trợ, tức là không có
sản xuất nhưng ta lại kích cầu. Chúng ta có gói kích cầu vào năm 2008,
và hệ quả của gói kích cầu ấy là lạm phát và ta phải cố gắng để hạn chế
lạm phát về mặt hình thức. Bởi vì công cụ vĩ mô là kích cầu ấy không ứng
dụng được trong nền kinh tế. Chúng ta không có công cụ, không có tổng
phổ của nền kinh tế để kiểm soát sự phân bố tiền vốn, sự phân bố quy mô
đầu tư vào từng khu vực. Ví dụ chúng ta thấy xuất hiện rất nhiều cảng,
thậm chí đã từng bàn đến vấn đề đường sắt cao tốc… Tất cả những nguyện
vọng, những thể hiện như vậy cho thấy cấu trúc của nền kinh tế của ta có
vấn đề.
LS Nguyễn Trần Bạt
Ảnh: T.L
Chúng ta cũng không phải là nền kinh tế có thể cứu hộ theo các công cụ truyền thống
Nền kinh tế này khó điều hành vĩ mô, vì nó không có
cấu trúc tương thích với bất kỳ công cụ điều tiết vĩ mô nào mà thế giới
đã nghĩ ra. Đấy mới chỉ là một nguy cơ. Nguy cơ thứ hai cũng không kém
phần quan trọng là nền kinh tế của ta không cứu trợ được, vì không
tương thích với bất kỳ cấu trúc kinh tế nào trên thế giới. Ta thấy là
chỉ một Cộng hòa Síp thôi đã gây ra cả sự chấn động khổng lồ ở châu Âu,
bởi vì có một bộ phận đen tối trên thế giới tập trung tiền tệ và quyền
lực ở khu vực ấy và tạo ra một quốc gia có những mảng đen tối lớn đến
mức lấn át cả quyền lực của chính phủ cầm quyền.
Chúng ta không phải là nền kinh tế có thể cứu hộ
theo các công cụ truyền thống mà thế giới vẫn cung cấp để cứu hộ các nền
kinh tế. Đấy là một nguy cơ có thật. Ta có thể đi xin tiền, có thể đi
vay tiền, nhưng hệ thống của ta không đủ chặt chẽ để chịu đựng các thử
thách của các thể chế kinh tế định cứu chúng ta, chẳng hạn như IMF. Rất
nhiều nước châu Á trước đây không chịu đựng nổi kỷ luật của IMF trong
việc cứu hộ, và do đó nó không được hưởng những cứu hộ như vậy. Coi
chừng ta cũng có thể rơi vào tình trạng tương tự.
Lãi suất như ở Việt Nam là lãi suất của một thị trường tiền tệ cho chính nó, chứ không phải cho sản xuất
Về gói cứu trợ thị trường BĐS 30.000 tỷ đã được
chính thức tung ra tôi không nói thêm gì về chuyện này, nhưng tôi cảnh
báo mọi người phải nhìn nhận một cách thận trọng. Khi đưa ra các bình
luận tích cực về các hiện tượng như vậy cần phải thận trọng. Lãi suất
như ở Việt Nam là lãi suất của một thị trường tiền tệ cho chính nó, chứ
không phải cho sản xuất. Trên thế giới không ai sản xuất mà phải chịu
đựng lãi suất tới 10%/ năm chứ chưa nói đến 20-30% như thời điểm trước
đó. Chúng ta không có nền kinh tế công nghiệp, bởi vì tín dụng như vậy
không phải là tín dụng để cung cấp cho phát triển công nghiệp. Phát
triển công nghiệp là gì? Tất cả những chuyện kinh doanh từ vật liệu,
nguyên liệu, năng lượng nằm trong đấy cả nên lãi thật của khâu công
nghiệp ấy có một tí xíu thôi. Cho nên phải chịu đựng lãi suất tín dụng
như vậy thì chắc chắn là không ai làm được. Cả trăm nghìn xí nghiệp bị
mắc bệnh "cúm H5N1” cùng một lúc.
Sản xuất không phát triển được thì lấy đâu ra
phương tiện để giải quyết vấn đề lao động thất nghiệp, và không giải
quyết được vấn đề thất nghiệp thì lấy gì mà giải quyết sức mua. Không có
sức mua thì lấy đâu ra cơ hội để giải quyết vấn đề phát triển kinh tế.
Chúng ta có một thị trường kinh doanh tiền tệ nằm bên ngoài mọi khu vực
kinh tế. Với trạng thái này thì khó có thể can thiệp nổi bằng những
chính sách điều hành vĩ mô, đồng thời sẽ bị chi phối bởi nhóm lợi ích.
Chỉ có thể tái cấu trúc nếu tìm được đồng thuận
Thủ tướng Chính phủ nói rất đúng là cần phải tái
cấu trúc, nhưng tái cấu trúc như thế nào thì cá nhân tôi chưa thấy rõ.
Bản chất của tái cấu trúc là tái cấu trúc lại tư tưởng kinh doanh trong
mỗi một ngành công nghiệp, tái cấu trúc lại khuynh hướng của một nền
kinh tế... Không thấy những dấu hiệu như vậy thì làm sao nói tái cấu
trúc được. Cải cách có phải cứ muốn làm thì làm được ngay đâu, bởi không
ai có đủ quyền lực tuyệt đối để làm bất kỳ cái gì mình muốn. Cải cách
bao giờ cũng là kết quả của một cuộc vận động xã hội sâu sắc và tìm kiếm
được những điểm đồng thuận tới hạn, và người ta chỉ có thể cải cách đến
điểm đồng thuận ấy mà thôi. Phải tìm được điểm đồng thuận thì mới có
cải cách.
Cỗ xe kinh tế đã chạy quá nhanh
Có lần trả lời báo Đại Đoàn Kết tôi có nói là chúng
ta đã có một thời kỳ hội nhập nghiêm túc, chúng ta đã tham gia các công
ước quốc tế, các hiệp ước quốc tế một cách khá nghiêm túc và khá bài
bản. Những năm sau này, chúng ta đã trượt ra khỏi các trạng thái bài bản
ấy do sự hăng hái thái quá, sự năng động thái quá trong điều hành nền
kinh tế. Đấy là một trong những nhược điểm của điều hành kinh tế giai
đoạn vừa rồi. Nếu không khen, không động viên hay không đánh giá được
công lao trong điều hành kinh tế giai đoạn vừa qua thì chúng ta không
công bằng. Nếu không có nhược điểm ấy thì nền kinh tế sẽ lờ đờ đi. Điều
đó cũng đồng nghĩa với việc chẳng gợi cho chúng ta bất kỳ điều gì. Nhưng
nền kinh tế chạy nhanh quá thì nó có thể sa xuống hố. Nhân đây xin nói
thêm, tôi đã viết một bài nhan đề "Con ngựa và cỗ xe kinh tế Việt Nam”,
trong đó tôi nói là con ngựa chạy nhanh quá mà quên mất rằng cỗ xe kinh
tế mà nó đang kéo không được thiết kế để chạy với tốc độ như vậy. Hầu
hết các chủ thể đã văng ra, chỉ còn lại rất ít.
No comments:
Post a Comment